Uit de context halen

Bijzonder aan mijn ambt is dat ik veel verschillende mensen mag ontmoeten. Elke dag opnieuw. De ene keer ben ik bij iemand thuis. Of ik bezoek een ondernemer op zijn werkplek. Dan weer spreek ik iemand op de vereniging waar men actief is. Burgemeesterswerk is mensenwerk. Het is juist daarom dat dit werk mij aanspreekt en energie geeft.

Deze week had ik bijvoorbeeld een waardevolle ontmoeting met de predikanten en voorgangers in onze gemeente Barneveld. Belangrijk is het dat de burgerlijke gemeente en geloofsgemeenschappen elkaar treffen. Want ja, we hebben ieder onze eigen rol en verantwoordelijkheid in de samenleving, maar ook een gemeenschappelijk belang: het welzijn van onze inwoners.

Tijdens dit pastoresoverleg spraken we over de spanningen in de samenleving. Over polarisatie. Dit noemt men ook wel het toenemend 'wij-zij-denken'. Een proces waarbij de tegenstellingen tussen groepen in de samenleving sterker worden, waardoor mensen tegenover elkaar komen te staan. Als tegenpolen van elkaar. Dit zie je terug in een buurt, op een school of op de werkvloer, maar ook op (sociale) media. Telkens opnieuw, en in hoog tempo via de sociale media, wordt ‘brandstof’ gegeven hieraan. Soms onbewust, vaak bewust.

Het is niet iets nieuws. In onze geschiedenis zijn meer dan genoeg situaties aan te wijzen waar tegenstellingen tussen mensen, partijen of bevolkingsgroepen er voor zorgden dat groepen tegenover elkaar komen te staan. Maar het is niet alleen iets van ‘vroeger en toen’. Het is ook van ‘hier en nu’. 

Eind 2022 bleek uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat het merendeel van de Nederlandse bevolking zich zorgen maakt over polarisatie. Terwijl het ook een andere functie kan hebben. Polarisatie kan namelijk productief zijn. Bijvoorbeeld wanneer je een verandering in de samenleving op gang wilt brengen. Het is soms nodig om botsende standpunten, scheidslijnen of conflicterende belangen helder te maken. Op voorwaarde natuurlijk dat je dat samen op een respectvolle manier bespreekt. Met voor ieder de ruimte om te spreken en met aandacht voor elkaar. Alleen, als je het op de spits drijft, slechts alleen gaat voor het eigen gelijk, dan ontstaat er al gauw bewuste verwijdering. In het ergste geval verdeeldheid. Dan kan polarisatie zorgelijke, ongewenste situaties opleveren. Van onverschilligheid tot afhaken. Tot niet meer meedoen in de samenleving.

Daarover gingen we in het pastoresoverleg in gesprek. Herkennen we dilemma’s, hoe komen we dat tegen in onze lokale samenleving, in onze kerkelijke gemeente? Welke lessen trekken we daar uit? En als we als overheid en kerkelijke gemeente anders aankijken tegen een situatie: wat betekent dit voor onze samenwerking? Samen hierover in gesprek zijn is waardevol. Het delen van elkaars dilemma’s geeft verbinding. Het zorgt voor meer begrip; van de context en het beeld dat de ander heeft.  

We leven hoe dan ook met tegenstellingen tussen mensen. Hoe bewust gaan we hiermee om? Hoe blijven we in verbinding met elkaar ondanks tegenstellingen? Hoe werkt de dynamiek tussen wij-zij-denken? Wat doe ik daar zelf in? Hoe ga ik om met het ‘eigen gelijk’ versus het ‘gemeenschappelijk wij’? Het lijkt, in deze tijd met veel technologie, dat de afstand tot elkaar groeit. Ondanks dat we veel met elkaar delen. We verdwalen in filterbubbels op social media. Daar lijken we vooral gelijkgestemden tegen te komen. In hoeverre bereiken andersdenkenden ons nog? En hoe zorgen we er dan voor dat we blijven openstaan voor alle standpunten en andere perspectieven?

Wie het weet mag het zeggen.